90-ականների հիթը, սպասվող դատական նիստն ու հեղինակային իրավունքը
18.02.2020 | 12:29
Արթուր Գալստյանի «Ով է նա» երգը հայտնի էր դեռևս 90-ականներից: Այսօր էլ շատերը հիշում են երգը, թեև այն վաղուց չի շրջանառվում: 90-ականների հիթը այսօր դարձել է խնդրո առարկա: Այս պատմությունը սկսվել է նախորդ տարվա գարնանը, երբ Գևորգ Մարտիրոսյանը զանգահարել է Արթուր Գալստյանին, ներկայացել է որպես երգիչ, ցանկություն է հայտնել կատարելու նրա երգերից մեկը, և ստացել բանավոր համաձայնություն: Արթուր Գալստյանի ներկայացուցիչ, փաստաբանների պալատի անդամ, փաստաբան ԼՈՒՍԻՆԵ ՎԻՐԱԲՅԱՆԸ «Իրատեսի» հետ զրույցում ասաց, որ խոսքը կոնկրետ «Ով է նա» երգին չի վերաբերել, այլ մեկ այլ երգի: Որոշ ժամանակ անց (հունիսին) Արթուր Գալստյանն իմանում է, որ համապատասխան գրանցում, արտոնություն ստացած «Ով է նա» վերնագրով երգը, առանց իր թույլտվության, Գևորգ Մարտիրոսյանը կատարել է, հրապարակել «Youtube» ալիքով, հեռուստաընկերությունները տարածել են, և որևէ կերպ չի նշվել, թե երգի հեղինակային իրավունքն ում է պատկանում: Սովորաբար նման դեպքերում մեկը մյուսի հետ վիճում են, լրատվամիջոցները լուսաբանում են խնդիրը, սոցցանցերում և այլուր քննարկում ու հարցն այսքանով փակվում է: Սակայն այս դեպքում գործն այլ ընթացք է ստացել: Նախ՝արգելափակվել է երգը. «Youtube»-ին նամակ է ուղարկվել այն մասին, որ այդ երգի հեղինակային իրավունքը պատկանում է այլ անձի, որի հեղինակային իրավունքը խախտելով՝ տեսահոլովակը հայտնվել է տվյալ ալիքում: Դրանից հետո Լուսինե Վիրաբյանը, որպես Արթուր Գալստյանի լիազորված անձ, հանդիպել է Գևորգ Մարտիրոսյանին՝ փորձելով վեճը արտադատական կարգով լուծել. «Իմ վստահորդն ուզում էր, որ գործը չհասներ դատարան (մանավանդ որ նույն ոլորտից են), փոխարենը պահանջում էր՝ պատճառած վնասի հատուցում: Արթուր Գալստյանը բարեգործական ֆոնդ ունի, և առաջարկում էր՝ այն գումարները, որոնք հետո պահանջելու էին, առանց դատական միջամտության տրամադրել այդ ֆոնդին: Առաջարկը կտրականապես մերժվեց, հաշտության եզրեր գտնելն անհնար էր, և այլ բան չէր մնում, քան դատական պաշտպանության դիմելը»:
Եթե ընդհանուր հայտարարի գային, պայմանավորվելու էին նաև, թե ինչ կերպ պետք է շրջանառվի երգը: Անպայման պետք է գրվեր, որ երգի հեղինակային իրավունքը պատկանում է Արթուր Գալստյանին: Մեր զրուցակիցը վստահեցրեց, որ եթե մինչ այդ հարց ծագեր, բնականաբար, Ա. Գալստյանը թույլ չէր տա անդրադառնալ այդ երգին, բայց քանի որ երգն արդեն կա, շրջանառվել է, բավականին դիտումներ ունեցել, բնականաբար, մարդկանց հիշողութունից չէին կարող ջնջել, գոնե դրանից հետո վնասի փոխհատուցում կլիներ՝ բարեգործական նպատակով օգտագործվող գումարի չափով, և ինչ-որ կերպ կվերականգնվեր հեղինակային խախտված իրավունքը:
Հիմա արդեն և՛ գործի ընթացքն է փոխվել, և՛ պահանջները: Փետրվարի 24-ին լինելու է առաջին դատական նիստը: Ա. Գալստյանի փաստաբանը հստակեցնում է իրենց պահանջը՝ արգելել մտավոր սեփականության օբյեկտ հանդիսացող երգն առանց իրավատիրոջ թույլտվության օգտագործելը, պարտավորեցնել ջնջել բացառիկ իրավունքների խախտման համար հիմք ծառայած և նման խախտման արդյունքում ստեղծված տեսահոլովակը, հատուցել պատճառած վնասը, այն է՝ բռնագանձել չորս միլիոն դրամ տուգանք:
Հետաքրքրվեցինք՝ իրավական դաշտում նման խնդիրներ հաճա՞խ են հանդիպում:
«Անկեղծ ասած հեղինակային իրավունքը Հայաստանում այնքան էլ պաշտպանված չէ, իրավունքի այն տեսակը չէ, որին առնչվող խնդիրների ամեն օր կարող ենք առնչվել,- ասաց մեր զրուցակիցը:- Նախ նշեմ, որ այս երգը շատ քիչ հեղինակային իրավունքների օբյեկտներից է, որ գրանցված է «Հայ հեղինակ»-ում, ինչի վերաբերյալ ապացույցները ներկայացրել եմ դատարան՝ հավաստագրի տեսքով: Իսկ առհասարակ, այո, ի տարբերություն միջազգային փորձի և շատ երկրներում ձևավորված պրակտիկայի, մեզանում հեղինակային իրավունքի հետ կապված համապատասխան ձևով նախադեպեր հաճախ չեն հանդիպում»:
Այլ կերպ ասած՝ ոչ բոլորն են իրենց հեղինակած օբյեկտները գրանցում համապատասխան ձևով: Մինչդեռ, փաստաբանի կարծիքով, գոնե մշակույթի գործիչները այդ իրավունքի մասին քիչ թե շատ պետք է իմանան. իրենք իրենց իրավունքները չպաշտպանելով՝ չեն կարողանում նաև հետագայում պահանջել ու պարտավորեցնել դիմացինին, որ հարգի ու ճանաչի իրենց իրավունքը: «Հենց այս գործով էլ մենք բախում ենք տեսնում կոնկրետ մշակութային ոլորտի և իրավական համակարգի միջև, այսինքն, այն, ինչ մենք օրենքով ուզում ենք պաշտպանել, մշակութային շատ գործիչների կարծիքով՝ սովորական երևույթ է, ինչին ամեն օր էլ կարող ենք ականատես լինել: Սա խոսում է անլուրջ վերաբերմունքի կամ իրավագիտակցության պակասի մասին»:
Գևորգ Մարտիրոսյանի արձագանքն էլ հար և նման է եղել, նշել է, որ 20 տարի չի օգտագործվել այդ երգը: Լուսինե Վիրաբյանը օրինակ է բերել՝ եթե քաղաքացին ունենար որևէ շինություն կամ բիզնես նախագիծ, որը չի օգտագործում, դուք ձեզ իրավունք կվերապահեի՞ք վերցնել-օգտագործել. չէ՞ որ սա էլ սեփականության մի տեսակ է:
Հետաքրքրվեցի՝ կա՞ն բացեր օրենքում: Մեր զրուցակիցն ասաց, որ հեղինակային իրավունքի մասին օրենքը շատ նուրբ ձևով բոլոր կնճռոտ հարցերի պատասխանները տալիս է: Կարծում է նաև, որ սա լավ նախադեպ է. նրանք, ովքեր հանդիպել են հեղինակային իրավունքի խախտումների, մի օրինակով կտեսնեն-կհասկանան, որ կարող են պայքարել իրենց իրավունքի համար: Ի վերջո, դա իրավական մշակույթի ձևավորման մի տարբերակ է:
Ի պատասխան «Լիահու՞յս եք, որ դատը շահելու եք» հարցին՝ Լուսինե Վիրաբյանն ասաց, որ վերջնական որոշումը միայն դատարանն է տալիս, համենայն դեպս, իրենցից պահանջվող այն բոլոր ապացույցները, որ ապահովում են հայցադիմումի մեջ ներկայացված փաստերը, ներկայացրել են դատարան և, բնականաբար, եթե դիմել են դատարան, լիահույս են, որ կհասնեն արդար որոշման:
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Հ. Գ. Պատրաստ ենք լսելու հակառակ կողմի կարծիքը:
Հեղինակի նյութեր
- Պատմության վկաները
- Վերացող ծաղիկներ
- Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
- «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
- «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
- «Դրսից մեզ վրա կարող են ազդել միայն ներսի գործիքներով»
- «Երեսուն տարի ձգվեց մեր անկախության պատմությունը, մենք շահեցի՞նք»
- Մշակույթը հեռվից հեռու պահպանելու հույսով
- Անիմացիան, աշխարհն ու մենք
- «Մեր տարածքները փոքրացան, որովհետև այդպես էլ չհասկացանք, որ պետք է խմենք մեր բաժակով»
- Արվեստի ուժը
- Նոր մատենաշարը ներկայացնում է արևմտահայ և սփյուռքյան գրողների
- Բեմը կենդանություն է ստանում առայժմ միայն մանուկների համար
- «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
- Համաշխարհային դասականների ստեղծագործությունները՝ դուդուկով
- «Բնակչությունը պատրաստ չէ, բայց տարվում են աշխատանքներ»
- Ամանորի գիշերը դիմավորելու են եկեղեցում
- «Ջազի մեջ զգացվում է ապրածդ ժամանակաշրջանը»
- «Եթե չլիներ Փելեշյանը, կարծում եմ, դեռևս գտած չէի լինի կինոյում իմ ուղին»
- «Հուշարձաններն այդ տարածքների պատկանելության անձնագրերն են»
Մեկնաբանություններ